Τρεις προτάσεις παρεμβάσεων από την Place Identity Clusters στο πλαίσιο του προγράμματος ΠΟΛΗ2
Ομάδες εργασίας του οργανισμού της Place Identity Clusters ανταποκρινόμενες στο κάλεσμα του προγράμματος ΠΟΛΗ2 κατέθεσαν τρεις προτάσεις παρεμβάσεων για την περιοχή του Ψυρρή μέσα από συμπράξεις με φορείς και συλλογικότητες όπως ο Σύλλογος Παναθήναια, η MONUMENTA, το κίνημα Fairbnb, η ομάδα Urban Farmers of Athens και η 1η Δημοτική Κοινότητα της Αθήνας.
Οι προτάσεις ανταποκρίνονταν σε κάθε μία από τις κατηγορίες της δράσης «Παρεμβάσεις στην Πόλη» του προγράμματος ΠΟΛΗ²: «01. Γειτονιά», «02. Δρόμος» και «03. Κτίριο». Εστίαζαν στη γειτονιά του Ψυρρή επιδιώκοντας ένα σύνολο παρεμβάσεων μέσα από τις οποίες η τοπική κοινότητα της περιοχής, παρά τον ετερόκλητο χαρακτήρα της, διαχειρίζεται με δημιουργικό και συμμετοχικό τρόπο τα κοινά και μερικές από τις σύγχρονες και πιο πολύπλοκες προκλήσεις του κέντρου της Αθήνας, όπως της ανάγκης διατήρησης και ανάδειξης αξιόλογων στοιχείων λαογραφικής, αρχιτεκτονικής και ιστορικής σημασίας της ταυτότητας της γειτονιάς, του εκτοπισμού των κατοίκων και των ευρύτερων φαινομένων τουριστικοποίησης και εξευγενισμού, όπως και την έλλειψη πρασίνου και τη διαχείριση οργανικών απορριμμάτων με εφαρμογές κομποστοποίησης μικρής κλίμακας.
Ειδικότερα, οι προτάσεις επιδίωξαν να συνθέσουν και να αποκρυσταλλώσουν τα αποτελέσματα πολυάριθμων συζητήσεων και προτάσεων από κατοίκους, καταστηματάρχες και συλλογικότητες της περιοχής, σύμφωνα με τις οποίες αναδείχθηκε ως κοινός στόχος «Να αποφευχθούν οι παρεμβάσεις εντυπωσιασμού και εφήμερου χαρακτήρα και να αναζητηθούν οι τρόποι μέσα από τους οποίους κρατάμε την ουσία της γειτονιάς και διαχειριζόμαστε συλλογικά και ουσιαστικά τις προκλήσεις της».
Οι προτάσεις:
Το «Σημειωματάριο του Ψυρρή – Psiri Notebook» προέκυψε ως ένας τίτλος και στοιχείο συνεκτικής οπτικής και νοηματικής ταυτότητας των παρεμβάσεων, το οποίο αναπτύσσεται σταδιακά διαμορφώνοντας ένα σύνολο σημάνσεων και διεργασιών στο δημόσιο χώρο, οι οποίες παράλληλα οριοθετούν την περιοχή του Ψυρρή.
Το «Σημειωματάριο του Ψυρρή» στην κατηγορία «Δρόμος», διαμορφώνει ένα σύνολο από «Σημειώσεις Μνήμης» της νεότερης ιστορίας της γειτονιάς, αρχιτεκτονικής και λαογραφικής σημασίας, (διατηρητέα κτίρια, παραδοσιακά επαγγέλματα, σημεία που συνδέθηκαν με πνευματικά και πολιτικά πρόσωπα της πόλης κ.ά.), ενώ παράλληλα οι «Σημειώσεις Δράσης» ενημερώνουν για συλλογικές και ανοιχτές διεργασίες της σύγχρονης ζωής της πόλης. Ιδιώτες και φορείς ιδιοκτησίας κτιρίων και καταστημάτων συντελούν στην ανάδειξη των σημείων, των πληροφοριών καθώς και στην προστασία των σημαινομένων σημείων, ενώ παράλληλα συλλογικότητες, κάτοικοι, επαγγελματίες ακόμα και επισκέπτες της περιοχής συνδιαχειρίζονται ή ενημερώνονται για την ανάπτυξη ανοικτών, πολιτιστικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων της γειτονιάς.
Το «Σημειωματάριο του Ψυρρή» στην κατηγορία «Γειτονιά» εστιάζει στο κοινωνικό τοπίο της γειτονιάς μεθοδεύοντας ερευνητικές και συλλογικές διεργασίες που διευκολύνουν την κοινότητα να εκφράσει, να αντιληφθεί και να διαχειριστεί τους παράγοντες που καθορίζουν την ταυτότητα, την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα της γειτονιάς. Η πιο κεντρική στοά της γειτονιάς (στοά Παλλάδος – πλατεία Ηρώων) ζωντανεύει υποδεχόμενη παρεμβάσεις ελαφρού τύπου που διευκολύνουν τη διάδραση και την άμεση αποτύπωση συμμετοχικών ερευνών και συζητήσεων. Οι «Σημειώσεις Ανθρώπων» αποτυπώνουν σε πραγματικό χρόνο, και με δημιουργικό και διαδραστικό τρόπο το «προφίλ» των ανθρώπων που κινούνται και οικειοποιούνται τη γειτονιά. Οι “Σημειώσεις Συζήτησης” επιτρέπουν την ανάδειξη και προτεραιοποίηση θεμάτων συζήτησης από συλλογικότητες και πρωτοβουλίες της άμεσης και ευρύτερης περιοχής. Τέλος, οι «Σημειώσεις Τόπου» αποτελούν την οπτικοποίηση των αποτελεσμάτων πολυσυλλεκτικής έρευνας για τη γειτονιά, η οποία εστιάζει στους ανθρώπους της, την ιστορία τους, στο κτηριακό, δημιουργικό και επιχειρηματικό δυναμικό που δρουν στο Ψυρρή.
Ο κήπος ΧΨΖ, αποτελεί την πρόταση παρέμβασης στην κατηγορία «Κτίριο» του προγράμματος. Ο Κήπος ΧΨΖ αξιοποιεί την κλιμακωτή μορφολογία ενός κεντρικού κτιρίου της γειτονιάς καθώς επεκτείνεται στο δώμα, καθώς και στους εξώστες των δύο τελευταίων ορόφων. Έχοντας επιτευχθεί η διευρυμένη σύμπραξη ιδιοκτητών και ενοίκων του κτιρίου και η συνεργασία με την ομάδα Urban Farmers of Athens αναπτύσσεται ένα πρότυπος χώρος πρασίνου ορατός σε μεγάλη ακτίνα της περιοχής με μία ολιστική φιλοσοφία σε τρεις άξονες παραγωγής α) χώματος, αξιοποιώντας οργανικά απορρίμματα της γειτονιάς β) τροφής, καλλιεργώντας βιολογικά διατροφικά γεωργικά προϊόντα και γ) γνώσης, κωδικοποιώντας και διαθέτοντας ανοιχτά την τεχνογνωσία και την εμπειρία του κήπου ΧΨΖ στην γειτονιά και ευρύτερα.
Ο οργανισμός Place Identity Clusters έχει αναπτύξει πολυάριθμες πρωτοβουλίες και δράσεις στοχεύοντας στην αστική αναγέννηση και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, όπως το δίκτυο δράσεων Imagine the City που εξαπλώθηκε σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, τη Συν-οικία Πιττάκη, τη Στέγη ΣυνΑθηνά, το Πεδίο_Αγορά στην πλατεία της Βαρβακείου Αγοράς. Όλες οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες του οργανισμού έχουν βασιστεί σε πρωτοβουλίες και σχεδιασμό από τα κάτω, σε ανοιχτές και διατομεακές ομάδες έργου και συμπράξεις φορέων, στην αυτοχρηματοδότηση καθώς και στην ανοιχτότητα και τη διαφάνεια.
Η επιτροπή αξιολόγησης του προγράμματος ΠΟΛΗ² απέρριψε και τις τρεις παραπάνω προτάσεις (24/07/2018).
