ΝέασυνΟικία

Ανακοίνωση απεγκατάστασης φωτιστικών “Συν-οικίας Πιττάκη” και πρόσκληση σε δημόσιο διάλογο για το μέλλον των αστικών παρεμβάσεων “από τα κάτω”

Μέσα στον επόμενο μήνα πρόκειται να ξεκινήσει η απεγκατάσταση της φωτιστικής παρέμβασης στην οδό Πιττάκη, σχεδόν έξι χρόνια μετά την υλοποίηση του έργου Συν-οικία Πιττάκη που μεταμόρφωσε ένα εγκαταλελειμμένο στενάκι του Ψυρρή σε τοπόσημο διεθνούς εμβέλειας. Με αφορμή την ολοκλήρωση του έργου, η ομάδα πολιτών που το ξεκίνησε ανοίγει ένα δημόσιο διάλογο για το μέλλον των αστικών παρεμβάσεων “από τα κάτω” και το ρόλο των δημοτικών αρχών στην ενίσχυση συνεργατικών εγχειρημάτων που βελτιώνουν την εικόνα και την εμπειρία της πόλης.

Η Συν-oικία Πιττάκη αποτέλεσε ένα πρωτόγνωρο για την πόλη εγχείρημα αστικής αναζωογόνησης“από τα κάτω” που ξεκίνησε το 2012 από την άτυπη τότε ομάδα Imagine the City (που εξελίχθηκε στην ΑΜΚΕ Place Identity Clusters) και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με την ομάδα εικαστικού φωτισμού Beforelight. Το 2012, η ομάδα συντονισμού εξασφάλισε χρηματοδότηση του έργου από ιδιωτική χορηγία και ανέλαβε την υλοποίηση του σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων, εμπλέκοντας ενεργά τους κατοίκους της περιοχής και διαφορετικές ομάδες πολιτών της Αθήνας. Όσοι προσέφεραν παλιά φωτιστικά για τη δημιουργία της Συν-οικίας Πιττάκη, όσοι χόρεψαν υπό βροχή στο πάρτι εγκαινίων στις 30/11/2012, όσοι για χάρη της περνούν από του Ψυρρή για τη βραδινή τους βόλτα, όσοι ακόμη εκπλήσσονται ευχάριστα και σηκώνουν το βλέμμα ψηλά καθώς την ανακαλύπτουν κατεβαίνοντας την οδό Ερμού, αναγνωρίζουν τη συμβολική και λειτουργική αξία αυτής της δράσης πολιτών που έφερε φως στο σκοτάδι, αλλά και την αναζωογόνηση που έφερε στον δρόμο της οδού Πιττάκη και την ευρύτερη γειτονιά.

Από το 2012, η Συν-οικία Πιττάκη έγινε ένα από τα πιο φωτογραφημένα σημεία της Αθήνας: έχει προσφέρει μαγικές στιγμές και έχει χαρίσει χιλιάδες χαμόγελα σε μικρούς και μεγάλους κατοίκους και επισκέπτες του κέντρου της πόλης, οι οποίοι δεν αποφεύγουν πλέον, αλλά επιδιώκουν τη βόλτα στη συγκεκριμένη γειτονιά. Έχει αποτελέσει ιδανικό σκηνικό για προτάσεις γάμου, street party, αστικά δείπνα, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον δημοσιογράφων από όλο τον πλανήτη και έχει πρωταγωνιστήσει σε ρεπορτάζ, ταινίες, μουσικά βίντεο και φωτογραφίσεις μόδας από τοπικά και διεθνή συνεργία. Οι ξεναγοί της πόλης την προτείνουν ως ένα σύγχρονο αξιοθέατο της πόλης και οι ταξιδιωτικοί οδηγοί την αποκαλούν “τοπόσημο ελπίδας” εν μέσω κρίσης. Η Συν-οικία Πιττάκη προκάλεσε το άνοιγμα νέων επιχειρήσεων σε έναν εγκαταλειμμένο δρόμο, έφερε νέους κατοίκους στα άδεια διαμερίσματα, στάθηκε αφορμή κινητοποίησης για πρωτότυπες δράσεις ομάδων πολιτών στου Ψυρρή και πηγή έμπνευσης για νέες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις και πολιτιστικές δράσεις. Αποτελεί πλέον μελέτη περίπτωσης σε διεθνές επίπεδο για πρωτότυπες λύσεις αστικής αναγέννησης μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες και διατομεακές συνέργειες, ενώ υποδέχεται τακτικά ομάδες ξένων ερευνητών, δημοσιογράφων, τουριστών που έχουν μία διαφορετική ανάγνωση όσων συμβαίνουν στην ελληνική πρωτεύουσα.

Αν και η εγκατάσταση είχε αρχικό χρονοδιάγραμμα συντήρησης για 6 μήνες, από τους πρώτους μήνες αναγνωρίστηκε ως κοινό έργο μιας ευρύτερης κοινότητας, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία ως προς τη δημόσια υποστήριξη για τη διατήρηση της. Ως εκ τούτου, από το 2012 μέχρι σήμερα, η ομάδα συντονισμού υλοποίησε τρεις φορές την ηλεκτρολογική συντήρηση της εγκατάστασης, εξασφαλίζοντας χορηγίες και δωρεές για την κάλυψη του κόστους των τεχνικών εργασιών και ασφάλισης του έργου. Η επιθυμία για κινηματογραφικά γυρίσματα ταινιών και video clips στην οδό Πιττάκη ώθησε εταιρείες παραγωγής να προβούν στις απαραίτητες επισκευές σε συνεργασία με τους Beforelight, επενδύοντας στην αισθητική αξία του δρόμου ως μοναδικό αστικό σκηνικό. Πέραν αυτών, με προσωπικό κόστος και ρίσκο, τα μέλη της ομάδας σε συνεργασία με κατοίκους και επιχειρηματίες του δρόμου φρόντιζαν τακτικά να αλλάζουν καμένες λάμπες, να ανεβάζουν το διακόπτη όταν έπεφτε λόγω κακοκαιρίας, να προστατεύουν το έργο από βανδαλισμούς και άλλες τακτικές που δεν συνάδουν με τους αρχικούς στόχους του.

Σχεδόν έξι χρόνια μετά τα εγκαίνια της Συν-οικίας Πιττάκη οι εκτενείς προσπάθειες της ομάδας συντονισμού του έργου για την ανάληψη της επιμέλειας και ασφάλειας της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης από το Δήμο Αθηναίων απέβησαν άκαρπες. Παρά τη συλλογή 120 υπογραφών από κατοίκους και επιχειρηματίες της γειτονιάς που υποστηρίζουν τη διατήρηση του έργου, παρά τη θετική γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Α’ Δημοτικής Κοινότητας ώστε η εγκατάσταση να συνεχίσει να στολίζει και να φωτίζει, με ασφάλεια, ένα από τα αγαπημένα στενά της Αθήνας, δεν κατέστη δυνατή η εξασφάλιση της απαραίτητης νομικής και τεχνικής υποστήριξης από τις αρμόδιες δημοτικές υπηρεσίες. Την ίδια στιγμή τα χρηματοδοτικά προγράμματα που εξαγγέλλει ο Δήμος Αθηναίων για αντίστοιχες παρεμβάσεις, αφορούν στην υποστήριξη νέων και όχι υφιστάμενων εγκαταστάσεων, χωρίς να έχει επιλυθεί το ζήτημα της αστικής ευθύνης. Η ικανότητα της πόλης να υιοθετήσει δημιουργικές λύσεις φωτισμού πέρα από το συμβατικό φωτισμό παραμένει χαμηλή, ενώ αστικές παρεμβάσεις που μπορούν να αναζωογονήσουν καθοριστικά σημεία της πόλης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αδιέξοδα βιωσιμότητας εάν δεν συμβαδίζουν με την προ-εκλογική ατζέντα των δημοτικών αρχών ή τις πρωτοβουλίες των μεγάλων κοινωφελών ιδρυμάτων.

Αναγνωρίζοντας ότι η Συν-οικία Πιττάκη έως σήμερα έχει εξυπηρετήσει υπέρ το δέον το σκοπό της, ότι το έργο κινδυνεύει από φαινόμενα κατάχρησης για ιδιοτελείς σκοπούς και αποσύνθεσης, και ότι οι αντοχές υπεράσπισης και συντήρησης της εγκατάστασης “από τα κάτω” έχουν εξαντληθεί, η ομάδα συντονισμού κρίνει απαραίτητη την άμεση απεγκατάσταση των φωτιστικών για λόγους ασφαλείας. Παράλληλα, ανοίγει μία δημιουργική συζήτηση με τους ανθρώπους της πόλης σχετικά με τις δυνατότητες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, σε βάθος χρόνου, οι συνεργατικές πρωτοβουλίες πολιτών. Στόχος είναι, η εμπειρία της Συν-Οικίας Πιττάκη να συμβάλει στην επίλυση νομικών και διαχειριστικών κωλυμάτων που συνεχίζουν να ματαιώνουν ή περιορίζουν δημιουργικές λύσεις που πηγάζουν από τους πολίτες και μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής στην πόλη.

Πρόσκληση σε δημόσια συζήτηση

Ποιος και πώς θα διαμορφώσει την αισθητική και θα ορίσει τη χωροθέτηση αντίστοιχων μελλοντικών αστικών παρεμβάσεων; Πώς εξασφαλίζεται χρηματοδότηση για την υλοποίηση, τη συντήρηση, την ασφάλιση και την απεγκατάσταση τους; Πώς διασφαλίζεται η ανάδειξη και ο σεβασμός του δημόσιου χώρου σε βάθος χρόνου; Με ποιο τρόπο οι δημοτικές αρχές οφείλουν να διευκολύνουν τις πρωτοβουλίες “από τα κάτω” και να ενσωματώνουν δημιουργικές λύσεις που βελτιώνουν την εικόνα και την εμπειρία μίας πόλης;

Πάρε μέρος στην ανοιχτή συζήτηση που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 18 Ιουνίου 2018 ώρα 19:00 – 21:00 επί της οδού Πιττάκη στου Ψυρρή, σε συνεργασία με το Impact Hub Athens. Η συζήτηση θα εστιάσει στην αξιολόγηση του αντίκτυπου του έργου Συν-Οικία Πιττάκη μέσα από τις οπτικές διαφορετικών ανθρώπων και φορέων: κατοίκων της γειτονιάς, στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης, επιχειρηματιών του κέντρου της Αθήνας, ομάδων ενεργών πολιτών. Διαφορετικοί άνθρωποι που συμμετείχαν στο έργο ή επηρεάστηκαν από αυτό, καλούνται να μοιραστούν ιστορίες αλλαγής που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη φωτιστική εγκατάσταση, και να προτείνουν λύσεις για την ενίσχυση και βιωσιμότητα αντίστοιχων συνεργατικών αστικών παρεμβάσεων. Για τον επόμενο μήνα, όσοι αγάπησαν τη Συν-Οικία Πιττάκη καλούνται να αναρτήσουν τη δική τους φωτογραφική ανάμνηση χρησιμοποιώντας το hashtag #pittaki και να μοιραστούν στα κοινωνικά δίκτυα το δικό τους αποχαιρετιστήριο μήνυμα για το αγαπημένο στενό του Ψυρρή.

Η απεγκατάσταση της Συν-Οικίας Πιττάκη προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούλιο 2018. Για περισσότερες πληροφορίες μείνετε συντονισμένοι στις σελίδες facebook των ομάδων Imagine the City και Beforelight

Σύντομο ιστορικό έργου “Συν-οικία Πιττάκη”

Ιανουάριος 2012: Αίτημα δικτύου Imagine The City για εξεύρεση χορηγών προς Asset Ogilvy, με αφορμή επικείμενες συμμετοχικές διοργανώσεις και παρεμβάσεις που σχετίζονται με την εικόνα και κουλτούρα των ελληνικών πόλεων.

Ιούνιος – Ιούλιος 2012: Πρόσκληση Asset Ogilvy προς Imagine the City για υποβολή προτάσεων προς χρηματοδότηση στο πλαίσιο της καμπάνιας “Πιστεύουμε σε ένα καλύτερο αύριο – Reasons to believe in a better world” της Coca Cola. Ανοιχτό κάλεσμα προς τα μέλη της κοινότητας Imagine the City, για προτάσεις παρεμβάσεων στο κέντρο της Αθήνας. Συγκρότηση ομάδας εργασίας και υποβολή 4 δημιουργικών προτάσεων στην Asset Ogilvy, εκ των οποίων και η πρόταση των Beforelight για τη δημιουργία συμμετοχικής φωτιστικής εγκατάστασης. Επιλογή ιδέας συμμετοχικής φωτιστικής εγκατάστασης που πρότειναν οι Beforelight από το χορηγό και εξασφάλιση χορηγίας ύψους 26.500 ευρώ για την κάλυψη των εξόδων ηλεκτρολογικής μελέτης, παραγωγής, επικοινωνίας και ασφάλισης της εγκατάστασης για διάστημα 6 μηνών.

Σεπτέμβριος 2012: Εξασφάλιση συνεργασίας με το Δήμο Αθηναίων για την τεχνική υποστήριξη της εγκατάστασης και τη χορήγηση σχετική άδειας για διάστημα 6 μηνών.

*Ελλείψει νομικού φορέα, τη διαχείριση του έργου και την αστική ευθύνη της εγκατάστασης αναλαμβάνουν ιδρυτικά μέλη του δικτύου Imagine the City μέσω του επαγγελματικού τους δημιουργικού γραφείου.

Οκτώβριος 2012: Ανοιχτό κάλεσμα, συλλογή και μεταποίηση 150 φωτιστικών που προσφέρουν οι πολίτες για τη δημιουργία της Συν-Οικίας Πιττάκη.

Νοέμβριος 2012: Εγκαίνια φωτιστικής εγκατάστασης ΣΥΝ-ΟΙΚΙΑ ΠΙΤΤΑΚΗ

Μάιος 2013: Παράταση χρηματοδότησης για την ασφάλιση της εγκατάστασης έως το 2014 – Πρώτη Συντήρηση.

Ιούλιος 2014: 2ος κύκλος εργασιών συντήρησης της φωτιστικής εγκατάστασης. Τα έξοδα συντήρησης και επέκτασης της ασφάλισης αστικής ευθύνης αναλαμβάνει η διαφημιστική εταιρεία Central Athens Film Productions που επιθυμεί το γύρισμα διαφημιστικού στην οδό Πιττάκη

* Η ΑΜΚΕ Beforelight αναλαμβάνει την αστική ευθύνη του έργου.

Νοέμβριος 2015: 3ος κύκλος εργασιών συντήρησης της φωτιστικής εγκατάστασης

Τα έξοδα συντήρησης και επέκτασης της ασφάλισης αστικής ευθύνης για ένα ακόμη έτος αναλαμβάνει εταιρεία κινηματογραφικών παραγωγών GREEN OLIVE FILMS που επιθυμεί το γύρισμα video clip στην οδό Πιττάκη.

Φεβρουάριος 2017: Επιστολή Beforelight προς το Δήμαρχο Αθηναίων με κοινοποίηση στην Αντιδήμαρχο Κοινωνίας Πολιτών και Καινοτομίας και το Ηλεκτρολογικό Τμήμα, με ενημέρωση για την ανάγκη ανάληψης της αστικής ευθύνης της φωτιστικής εγκατάστασης από το Δήμο Αθηναίων προκειμένου να αποφευχθεί η απεγκατάσταση της. Η επιστολή παραμένει επισήμως αναπάντητη έως και σήμερα.

Σεπτέμβριος 2017: Πραγματοποιείται συλλογή υπογραφών από 120 καταστήματα και κατοίκους της περιοχής που ζητούν η εγκατάσταση να παραμείνει στην οδό Πιττάκη. Σχετικό αίτημα υποβάλλεται στην 1η Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Αθηναίων.

Οκτώβριος 2017: Η 1η Δημοτική Κοινότητα με απόφαση του τοπικού συμβουλίου εισηγείται ομόφωνα τη διατήρηση της φωτιστικής εγκατάστασης στην οδό Πιττάκη, εφόσον το Ηλεκτρολογικό Τμήμα του Δήμου μπορεί να τη συντηρήσει.

Δεκέμβριος 2017 – Ιανουάριος 2018: Επιστολή του Ηλεκτρολογικού Τμήματος του Δήμου Αθηναίων προς την Α’ Δημοτική Κοινότητα που υποστηρίζει ότι η εγκατάσταση πρέπει να αποξηλωθεί καθώς δεν πληρεί προδιαγραφές και παρουσιάζει φαινόμενο γήρανσης. Σημειώνεται ότι σε περίπτωση παραμονής της φωτιστικής εγκατάστασης, θα πρέπει η ομάδα Beforelight να αναλάβει πλήρως την ευθύνης λειτουργίας της.

Μάρτιος 2018: Επίσκεψη μελών της ομάδας Beforelight στην Πρόεδρο της 1ης Δημοτικής Κοινότητας όπου επιβεβαιώνεται ότι παρά τη θετική πρόθεση του Δήμου να παραμείνει η εγκατάσταση, η αδυναμία του τεχνικού προσωπικού του Δήμου και του αρμόδιου τμήματος δεν επιτρέπει την ασφάλεια – συντήρησή της.

Μάιος 2018:  Απόφαση Beforelight & Place Identity Clusters για άμεση απεγκατάσταση “Συν-οικίας Πιττάκη” εξασφαλιζοντας υπεύθυνη ενημέρωση του κοινού και αναλαμβανοντας το συντονισμό ανοιχτής συζήτησης στο δημόσιο χωρο και τη διεξαγωγη ποσοτικης και ποιοτικης έρευνας με στόχο τη δημοσίευση Συμμετοχικής Αξιολόγησης Κοινωνικού Αντικτύπου του εργου σε τοπικό και διεθνες επίπεδο.

Η απεγκατάσταση της Συν-οικίας Πιττάκη μας δίνει την ευκαιρία να καταγράψουμε επιγραμματικά τα βασικά αποτελέσματα της αστικής παρέμβασης, συγκεντρώνοντας πηγές που αποτυπώνουν τον αντίκτυπο του έργου σε επίπεδο σχέσεων, γειτονιάς, πόλης αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Ο παρακάτω συνοπτικός απολογισμός δημοσιεύεται ως πλαίσιο για το δημόσιο διάλογο που ξεκινά ενόψει της απεγκατάστασης και θα επιτρέψει την καταγραφή άγνωστων ιστοριών αλλαγής και επιπλέον δεδομένων για τον αντίκτυπο του έργου. Στόχος της ομάδας συντονισμού είναι να δημοσιευθεί ένας τελικός απολογισμός έργου για κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη ή φορέα.

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΟΛΙΤΩΝ & ΔΙΑΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

Η Συν-οικία Πιττάκη αποτέλεσε για όλους τους συντελεστές του έργου μία δοκιμασία στην διατομεακή συνεργασία, προκειμένου εξασφαλιστούν ισότιμες σχέσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων δημοτικών υπηρεσιών, μη κερδοσκοπικών οργανισμών, χορηγών, τοπικών επιχειρήσεων και κοινοτήτων πολιτών. Η ομάδα συντονισμού λειτούργησε ως “διαμεσολαβητής” και “εξισορροπιστής” διαφορετικών προθέσεων, απαιτήσεων και ευαισθησιών που συχνά βρίσκονταν σε αντιπαράθεση, σε μία συνεχή προσπάθεια καλλιέργειας κοινού εδάφους και εξυπηρέτησης ενός κοινού σκοπού. Ενδεικτικά, τα κριτήρια επιλογής του δρόμου στη φάση του σχεδιασμού του έργου αλλά και ο τρόπος προβολής του χορηγού κατά την υλοποίηση αποτέλεσαν σημεία τριβής μεταξύ των εμπλεκομένων. Οι δημιουργικές λύσεις που προέκυψαν μέσα από δομημένο διάλογο οδήγησαν στην επιλογή ενός κατάλληλου σημείου από πλευράς ηλεκτρολογικής υποδομής, ορατότητας και τοπικών αναγκών, αλλά και σε μία διακριτική προβολή του χορηγού που συνετέλεσε στην ευρύτερη οικειοποίηση της παρέμβασης από το ευρύ κοινό και την εξασφάλιση νέων υποστηρικτών που συνέβαλαν καθοριστικά στην εξαετή επιβίωση της Συν-οικίας Πιττάκη. Από τον Ιούνιο 2012 έως το Φεβρουάριο 2013 πραγματοποιήθηκαν ανοιχτά καλέσματα, ενημερώσεις πόρτα-πόρτα στη γειτονιά, τακτικές συναντήσεις με τους εμπλεκόμενους φορείς, καμπάνιες στα ΜΜΕ και τα social media και διαμορφώθηκε ένα pop–up εργαστήριο συλλογής και μεταποίησης φωτιστικών επί της οδού Πιττάκη. Οι ανοιχτές και συμμετοχικές διαδικασίες που ακολουθήθηκαν κατά το σχεδιασμό, την υλοποίηση και τη συντήρηση του έργου αποτέλεσαν πρότυπο για αντίστοιχες επόμενες πρωτοβουλίες, συνετέλεσαν στη διαμόρφωση αίσθησης ανήκειν στη “Συν-οικία” και συνέβαλαν στη μακροχρόνια στήριξη του έργου “από τα κάτω”.

ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ

Αποτέλεσμα ήταν η Συν-οικία Πιττάκη να εξυπηρετήσει πρωτίστως τις ανάγκες της τοπικής κοινότητας: εξωράισε χωρίς να εκτοπίσει, εξυπηρέτησε λειτουργικά, αισθητικά και κοινωνικά τόσο τη γειτονιά όσο και τους επισκέπτες της. H αναγέννηση που συντελέστηκε στην οδό Πιττάκη αποτυπώνεται σε πέντε επίπεδα:

1) Θετική είδηση διεθνώς

Ο συμβολισμός ενός σκοτεινού εγκαταλελειμμένου δρόμου που φωταγωγήθηκε από τους πολίτες εν μέσω κρίσης προσέλκυσε το ενδιαφέρον όλων των ΜΜΕ της χώρας, τα οποία αναγνώρισαν ότι “Η οδός Πιττάκη δείχνει το δρόμο” (Καθημερινή), ρίχνοντας “φως αστικής αναγέννησης” (Δημοκρατία) στο κέντρο της πόλης και δημιουργώντας ένα “νέο παράδειγμα για την πόλη” (GreekTV) αλλά έθεσαν και το ερώτημα εάν “Μια Πιττάκη…φέρνει την Άνοιξη;” (News.gr). Η φήμη της Συν-οικίας Πιττάκη όμως ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας και, σε μία περίοδο όπου κυριαρχούσαν αρνητικές εικόνες της πρωτεύουσας, έριξε φως στο σκοτάδι και σε επικοινωνιακό επίπεδο. Από την Los Angeles Times μέχρι το Business Daily της Ταιβάν, από το γαλλικό κανάλι TV5 έως το γερμανικό ZDF και το κινεζικό CCTV, ξένοι δημοσιογράφοι κατέγραψαν την ιστορία των δημιουργών της Συν-οικίας Πιττάκη ως ενδεικτική μίας νέας γενιάς που αναλαμβάνει να λύσει τα προβλήματα που κληρονόμησε με συνεργατικότητα, αισιοδοξία και φαντασία.

2) Αθηναϊκό τοπόσημο

Η Συν-οικία Πιττάκη δεν άργησε να κατακτήσει επάξια θέση στα σύγχρονα αξιοθέατα τις πόλης και να συμπεριληφθεί στις εναλλακτικές ξεναγήσεις και τους ταξιδιωτικούς οδηγούς της Αθήνας. Όπως αναφέρει το CultureTrip, η Πιττάκη αποτελεί πλέον έναν προορισμό που αποδεικνύει ότι “όταν μια ομάδα πολιτών συνεργάζεται για καλό σκοπό, κάτι όμορφο θα προκύψει”, το Greeking. me την προτείνει ως ένα “πανέμορφο, οικείο στενό, ιδανικό για ρομαντικές βραδινές βόλτες” ενώ το WhyAthens την αποκαλεί “σύμβολο μίας Αθήνας σε μεταμόρφωση”. Στο TripAdvisor και σε άλλα ταξιδιωτικά blog, επισκέπτες της Αθήνας απορούν όταν τα φωτιστικά είναι σβηστά, στο Instagram μπορεί κανείς, μόνο με το hashtag #Pittaki, να βρει πάνω από 1.000 φωτογραφικές αναμνήσεις που σχετίζονται με την εγκατάσταση.

3) Προσέλκυση νέων κατοίκων, επιχειρήσεων και επισκεπτών

Ιδιαίτερα άμεσα η εγκατάσταση της Συν-οικίας Πιττάκη συντέλεσε στην προσβασιμότητα του δρόμου και προκάλεσε μεγάλη αύξηση της επισκεψιμότητας του. Το γεγονός αυτό συνέβαλε στην ενδυνάμωση μικρών καταστημάτων αλλά και στην προσέλκυση νέων επιχειρήσεων. Από τη δημιουργία της Συν-οικίας Πιττάκη έχουν “φυτρώσει” στην οδό νέα καταστήματα όπως ένα κατάστημα spray για την αθηναϊκή και διεθνή κοινότητα street artists, ένα υπόγειο “rage room” για εκτόνωση θυμού αλλά και ένα εργαστήριο παραγωγής πρωτότυπων t–shirts. Αρκετοί είναι οι νέοι κάτοικοι που νοίκιασαν άδεια διαμερίσματα με θέα στη φωτιστική εγκατάσταση και αρκετοί οι ιδιοκτήτες ακινήτων που δέχτηκαν επενδυτικές προτάσεις για κτίρια της οδού, ακόμα και πριν το φαινόμενο αυτό διευρυνθεί από την τουριστική ανάπτυξη και της χρήσης airbnb στο ιστορικό κέντρο.

4) Πηγή έμπνευσης και αφορμή κινητοποίησης

Σε αισθητικό επίπεδο, η Συν-οικία Πιττάκη εξήψε τη φαντασία καλλιτεχνών που εμπνέονται από την Αθήνα και τις αστικές λεπτομέρειες, άλλωστε μία επίσκεψη στο ψηφιακό location “Συν-οικία Πιττάκη” στο facebook αρκεί για να βρει κανείς δεκάδες έργα φωτογράφων με τα πολύχρωμα φωτιστικά της Πιττάκη. Καλλιτέχνες όπως η Christina Tsevis (Crosti) αλλά και ο Daniel Egneus αποτύπωσαν τη μαγεία της φωτιστικής εγκατάστασης σε έργα που πωλήθηκαν ως digital prints και εκτέθηκαν στη Gallery Zoumboulakis αντίστοιχα, ενώ στο βιβλίο “Colour Athens” η Πιττάκη αποτελεί ένα από τα αξιοθέατα που σε προσκαλεί να το χρωματίσεις. Η εγκατάσταση ενέπνευσε άλλες ομάδες πολιτών όπως η “Φωτεινή Κυψέλη” να αναλάβουν δράση, ενώ ο στολισμός μικρών στενών της Αθήνας με ευφάνταστους τρόπους έχει κινητοποιήσει νέους επιχειρηματίες σε ολόκληρη την πόλη. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι το νομικό πλαίσιο και η αρμοδιότητα για τον αισθητικό και λειτουργικό έλεγχο τέτοιων παρεμβάσεων παραμένουν ασαφή.

Από το 2012 η Συν-οικία Πιττάκη έχει φιλοξενήσει σειρά κοινωνικών και πολιτιστικών δράσεων από ομάδες πολιτών της Αθήνας. Το κέντρο πρόληψης και εξέτασης για τον HIV, Athens Checkpoint, από τη μέρα που μετακόμισε στην οδό Πιττάκη έχει προβεί μεταξύ άλλων σε βάψιμο των προσόψεων των καταστημάτων του δρόμου αλλά και στη διοργάνωση τακτικών υπαίθριων πάρτυ (μάλιστα το επόμενο Pittaki Street Party έχει ανακοινωθεί για τις 6 Ιουνίου 2018 στο πλαίσιο του Athens Pride).

5) Παράδειγμα αστικής αναζωογόνησης “από τα κάτω”

Η Συν-οικία Πιττάκη αποτελεί πλέον βασικό προορισμό για αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, καλλιτέχνες και ακτιβιστές που ασχολούνται με ζητήματα αστικής αναγέννησης, και έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα field trips φορέων όπως τo Center of Metropolitan Studies του Πολυτεχνείου του Βερολίνου, το Institute of Place Management, το ETH Zurich, Universidad de Alicante κ.α.

Εικόνες της εγκατάστασης και περιγραφές της συμμετοχικής “DIY – do it yourself” διαδικασίας που ακολουθήθηκε έχουν ταξιδέψει σε διεθνείς εκθέσεις όπως στο MOMA New York και στην La Biennale di Venezia 2016, ενώ το παράδειγμα της Πιττάκη έχει καταγραφεί σε βιβλία ενεργοποίησης αστικών χώρων, όπως τον κατάλογο Active Public Space και από πλατφόρμες ανάδειξης πρωτότυπων αστικών λύσεων όπως το Pop Up City και το City Lab.

Η διεθνής αναγνώριση της Συν-οικίας Πιττάκη αποτέλεσε αφορμή για την ένταξη της ομάδας Imagine the City αλλά και του γραφείου συνΑθηνά του Δήμου Αθηναίων στο διακρατικό πρόγραμμα Actors of Urban Change και την ανάπτυξη νέων συνεργασιών με το Ίδρυμα Robert Bosch και τη MitOst e.V. Μετά την εμπειρία της Πιττάκη οι Beforelight επελέγησαν από το European Cultural Foundation για την υλοποίηση του project Urban Lightscapes, ενός προγράμματος διαμόρφωσης του αστικού νυχτερινού τοπίου των ευρωπαϊκών πόλεων μέσω της συμμετοχής των πολιτών, στο πλαίσιο του προγράμματος των συνεργατικών υποτροφιών με θεματικό άξονα “Connecting Culture, Communities and Democracy“.

Από το 2012 μέχρι σήμερα, η ενασχόληση των μη κερδοσκοπικών οργανισμών Place Identity και Beforelight σε άλλα έργα και δράσεις εντός και εκτός Ελλάδος, αλλά και οι προσωπικές, επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις μελών της ομάδας συντονισμού δεν επέτρεψαν την πλήρη ανταπόκριση στις ιδιαίτερα απαιτητικές ανάγκες συντήρησης και υπεράσπισης της εγκατάστασης. Πέρα από τις ενέργειες που αναφέρονται στο ιστορικό του έργου, μέλη της ομάδας συντονισμού αναγνωρίζουν ότι δεν κατάφεραν να εξαντλήσουν τα περιθώρια εξεύρεσης συνδυαστικών λύσεων σχετικά με πιθανές πηγές χρηματοδότησης, εναλλακτικούς τρόπους ανάληψης αστικής ευθύνης από τρίτο φορέα και μακροχρόνιας συντήρησης της “Συν-οικίας Πιττάκη”.

Παράλληλα, η έλλειψη αρχών ισονομίας και σχετικής πολιτικής βούλησης επέτρεψαν σε μία επιχείρηση εστίασης που αναπτύχθηκε στην οδό Πιττάκη και επωφελήθηκε από τη…λάμψη των φωτιστικών, να αλλοιώσει τον χαρακτήρα της εγκατάστασης και να παρέμβει στο δημόσιο χώρο με τρόπο που δεν προβλέπεται από τη σχετική νομοθεσία. Ενώ αρχικά οι επιχειρηματίες βοήθησαν στην ανάδειξη της Πιττάκη, πλέον η αίσθηση “Συν-οικίας” έχει αντικατασταθεί από ένα φαινόμενο κατάχρησης της μαγικής ατμόσφαιρας του δρόμου με εποχικές διακοσμητικές υπερβολές που δεν αποπνέουν σεβασμό για τις αισθητικές ανάγκες της γειτονιάς ούτε υπηρετούν το μη κερδοσκοπικό, συλλογικό χαρακτήρα της εγκατάστασης.

Συμπερασματικά, η Συν-οικία Πιττάκη ξεπέρασε κάθε προσδοκία ως προς το κοινωνικό της αντίκτυπο και πέτυχε ανέλπιστη διάρκεια στο χρόνο. Μετά από τρεις κύκλους ανακαινίσεων και τα αναπόφευκτα κενά που μεσολάβησαν στη διαδικασία αναζήτησης λύσεων, οι αντοχές και τα μέσα της ομάδας συντονισμού δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τη μελλοντική της επιβίωση, ούτε τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της. Ελλείψει ξεκάθαρου νομικού πλαισίου που να ορίζει ποιός, πότε και πώς μπορεί να προβεί στην απεγκατάσταση, οι δημιουργοί της “Συν-οικίας” επιλέγουν να δώσουν υπεύθυνη και οριστική λύση στο ζήτημα με απεγκατάσταση του έργου έως τον Ιούλιο 2018, προς αποφυγήν φαινομένων περαιτέρω κατάχρησης, αποσύνθεσης και παρακμής της εγκατάστασης. Ευχή όλων είναι στο προσεχές μέλλον να υπάρξει η πολιτική βούληση, τα διαχειριστικά και νομικά εργαλεία και οι απαραίτητες διατομεακές συμπράξεις για την ουσιαστική συμμετοχή και υποστήριξη των πολιτών στη διαμόρφωση της εικόνας και της κουλτούρας των ελληνικών πόλεων.

Περισσότερες πληροφορίες:

Place Identity Clusters |  www.placeidentity.gr | [email protected]
Facebook @imaginethecity 

Beforelight | www.beforelight.com | [email protected]
Facebook @beforelight